SRC 1: Uluslararası Yolcu Taşımacılığı
SRC 2: Yurtiçi Yolcu Taşımacılığı
SRC 3: Uluslararası Eşya-Kargo Taşımacılığı
SRC 4: Yurtiçi Eşya-Kargo Taşımacılığı
4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve Karayolu Taşıma Yönetmeliği kapsamında faaliyet gösteren veya gösterecek olan tüm sürücülerin alması zorunlu olan belgedir.
Karayolu Taşıma Yönetmeliği 36-d maddesine göre;
Şoförlerde aranacak nitelik ve şartlar
MADDE 36 – (1) Bu Yönetmelik kapsamındaki faaliyetlerde çalışan/çalıştırılan şoförlerin;
a) Taşıtın niteliğine uygun sürücü belgesine sahip olmaları,
b) İlgili mevzuatın öngördüğü mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları,
c) Büyük otobüs kullananlarının 26 yaşından gün almış olmaları,
ç) 63 yaşından gün almamış olmaları,
d) Şoförlük mesleği bakımından bedeni ve psikoteknik açıdan sağlıklı olduklarını gösteren bir sağlık raporunu yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları,
e) Tehlikeli madde taşıyan taşıtları kullananlarının, ilgili mevzuatın öngördüğü eğitimi aldığını gösteren belgeye sahip olmaları,
f) Uyuşturucu, silah, insan ve gümrük kaçakçılığı ile terör suçlarından dolayı hürriyeti bağlayıcı ceza almamış olmaları, şarttır.
(2) D3 veya K2 yetki belgesi alan ve tek araç sahibi olan gerçek kişilerin kendi adlarına tescil edilmiş taşıtı bizzat kendilerinin sürücü olarak kullanmaları halinde; bu kişilerden birinci fıkranın (b), (c), (ç) ve (d) bentlerindeki şartlar aranmaz.
Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşmasıdır. Bu anlaşmaya göre karayoluyla yapılacak olan Tehlikeli Madde Taşımalarında bu anlaşma hükümleri uygulanacaktır. Bu anlaşma, ADR Karayolu ile tehlikeli maddelerin 30 Eylül 1957 tarihinde Cenevre ‘de yapılmış ve 29 Ocak 1968 ‘de yürürlüğe girmiştir.
Türkiye bu anlaşmaya 22 Mart 2010 yılında taraf olmuştur.
ADR sözleşmesinin genel yapısal özellikleri:
- Taraf ülkeler arasında karşılıklı güven ve işbirliğini hedefler
- Yüksek düzeyde güvenlik, ülkeler için aşırı sorumluluk, ama yük değil
- Diğer taraf ülkeler ile anlaşma yapma olanağı (ikili / çoklu)
- ADR = EK-A ve EK-B olmak üzere iki bölüm toplam 1200 sayfadan oluşmaktadır.
- Diğer modlar (kombine, unimodel, multimodel) ile uyumu sürdürmek, yeni bilimsel ve teknolojik gelişmeler göz önünde bulundurularak her iki yılda bir yenilenir.
- Ulusal Mevzuatın Uluslararası Mevzuattan ayrı olarak güncellenmesi bir ülke için gerçekçi değildir.
- ADR, AB Müktesebatının bir parçasıdır. AB’ne girmek isteyen üye ülkeler buna iç taşımacılıkta uygulamak zorundadır.
Uluslararası (milletlerarası) Anlaşma Nedir?
Devletlerarasında bir hukukî ilişki doğurmak, mevcut bir ilişkiyi değiştirmek veya ortadan kaldırmak üzere, karşılıklı irade beyanlarının uyuşmasıyla yapılan bir hukukî işlemdir. Türk
hukukunda, usulüne göre onaylanıp yürürlüğe konulmuş uluslararası antlaşmalar iç hukuk bakımından da bağlayıcıdır ve kanun değerindedir (Anayasa, m.90)Özetle; Uluslararası bir anlaşmalar (sözleşmeler) kanun değerindedir. “ADR” Uluslararası anlaşma olmasından dolayı ülkemizde kanun değerinde değerlendirilir.
SRC 5 Temel Eğitim alarak “Tehlikeli Mal Taşımacılığı Sürücü Eğitim Sertifikası”na sahip olan sürücülerin tankerlerde de sürücülük yapabilmeleri için ilaveten 13 saatlik (12 saati teorik, 1 saati uygulamalı) bir tanker eğitim programına katılmaları zorunludur.
Sürücüler için SRC 5 Tanker ile Tehlikeli Mal Taşımacılığı Sürücü Mesleki Yeterlilik Belgesi Eğitimi Kimlere Yönelik?
- SRC 5 Temel Eğitimini tamamlayanlar ve
- SRC 5 – ADR Belgesine sahip olup tankerlerde de sürücülük yapmak isteyenlere yönelik bir eğitimdir.
SRC 5 – ADR Tanker Belgesi Nasıl Alınır?
SRC 5 – ADR Belgeli Sürücüler ADR Tanker Sertifikasını Nasıl Alacaklar?
SRC 5 – Tehlikeli Mal Taşımacılığı Sürücü Belgesine sahip sürücülerin ilaveten 13 saatlik (12 saati teorik, 1 saati uygulamalı) tank eğitimi görmeleri şartı vardır.
Tanker eğitimini başarıyla tamamlayanlar T.C. Ulaştırma ve Altyapı Bakanlığı tarafından düzenlenen merkezi sınava girmeye hak kazanırlar. Sınavda 100 üzerinden minimum 60 puan alan sürücünün “Tehlikeli Mal Taşımacılığı Sürücü Eğitim Sertifikası” hem paketli tehlikeli yükleri taşıyan araçları hem de tankerleri kullanmasına izin verir biçimde yenilenir.
SRC 5 Eğitimi ile Birlikte Tanker Eğitimi Alınabilir mi?
Daha önce tehlikeli mal taşımacılığına yönelik temel eğitimi almayan sürücülerin 19 saat (18 saati teorik, 1 saati uygulamalı) SRC5 Temel Eğitimini almaları gerekmektedir. Eğitimi başarıyla tamamlayanlar, akabinde 13 saatlik (12 saati teorik, 1 saati uygulamalı) ilave Tanker Eğitimine katılabilirler.
Tank Eğitimi sonunda başarılı olanlar Bakanlık tarafından yapılan merkezi SRC5 sınavına girmeye hak kazanırlar.
Temel ve Tanker Eğitimlerini beraber alıp merkezi sınava girmeye hak kazanan kişilere;
- Her iki eğitim türü için tek bir karma sınav yapılır (25 temel + 15 tanker konulu soru).
- Sınavdan 100 üzerinden minimum 60 puan alan katılımcılar adına, hem paketli tehlikeli yükleri taşıyan araçları hem de tanker kullanmalarını sağlayacak geçerlilikte “Tehlikeli Mal Taşımacılığı Sürücü Eğitim Sertifikası” düzenlenir.
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı (TMGD), Türkiye Cumhuriyeti’ nin 22 Mart 2010 yılında “Tehlikeli Malların Karayolu ile Uluslar arası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Antlaşması” yani kısaca bilinen adıyla ADR’ ye taraf olması ile ilk kez gündeme gelen yasal bir zorunluluktur. Tehlikeli malların taşınması konusunda; ambalajlama, dolum, nakliye, boşaltma ve tanker üretimi yapan firmalara bir dizi yaptırım ve belgelendirme zorunluluğu getiren ADR Antlaşması Bölüm 1.8.3’ te Güvelik Danışmanın niteliğine ilişkin bilgilerin yanı sıra TMGD eğitiminin içeriğine dair bilgiler bulunmaktadır.
TMGD Tehlikeli madde güvenlik danışmanı Ne İş Yapar?
Bir işletmede TMGD’ nın yapacağı işlemler şu şekildedir;
- ADR Farkındalık Eğitimleri Düzenlenmesi
- Dokümantasyon Sisteminin Oluşturulması
- Saha Ziyaretlerinin Yapılıp Raporlanması
- Mevzuat Takibi ve Raporlanması
- Tank, Ünite, Ambalaj Temin Edilmesi
- Etiket, Levha, Turuncu Plaka Temin Edilmesi
Tehlikeli Maddelerin Denizyoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik gereğince Tehlikeli Madde Uygunluk Belgesi sahibi kıyı tesisleri, gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran ve boşaltan olarak faaliyette bulunan Tehlikeli Maddelerin Demiryolu ile Taşınması Hakkında Yönetmeliği kapsamında Demiryolu Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi sahibi olan işletmeler de tebliğ kapsamına alınmıştır.
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı’nın asıl görevi, bir şirketin yöneticisinin sorumluluğu altında, yapılan işin gereklilikleri kapsamında en uygun araç ve faaliyetleri belirleyip kullanımını sağlayarak, en güvenli yolla bu faaliyetlerin yönetimini kolaylaştırmak olup ayrıca bir çok önemli yükümlülüğü ve görevi var.
Türkiye, Tehlikeli Malların Karayolu İle Uluslararası Taşımacılığına İlişkin Avrupa Anlaşması’na (yani ADR Anlaşmasına) taraf olmuştur. ADR anlaşması paralelinde Ulaştırma ve Alt Yapı Bakanlığı tarafından hazırlanan “Tehlikeli Maddelerin Karayoluyla Taşınması Hakkında Yönetmelik”, tehlikeli maddelerin karayoluyla taşımacılığı sektörüne pek çok yenilikler getirmiştir. Yönetmelik ile tehlikeli maddelerin, insan sağlığı ve diğer canlı varlıklar ile çevreye zarar vermeden güvenli ve düzenli bir şekilde kamuya açık karayoluyla taşınması amaçlanmıştır.
Tehlikeli Madde Faaliyet Belgesi Nasıl Alınır?
Tehlikeli maddeler ile faaliyette bulunan; taşıyıcı, dolduran, ambalajlayan, yükleyen, gönderen, alıcı, boşaltan ve tank konteyner işletmecisi olarak bu faaliyetlerden biri ya da birden fazlasını yapan işletmeler, tehlikeli madde faaliyet belgesi almak zorundadır.
TMGD Tehlikeli madde güvenlik Muafiyeti Nedir, Nasıl Alınır?
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlık kuruluşları tarafından hazırlanan Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı Muafiyet Raporu ile alınır.
TMGD Muafiyet Raporu Nedir, Nasıl Alınır?
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlık kuruluşları tarafından hazırlanan Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı Muafiyet Raporu bölge müdürlüklerine sunularak muafiyet talep edilir.
TMGD Tehlikeli madde güvenlik Yıllık Faaliyet Raporu Nedir?
Firmaların tüm faaliyet kollarında (alıcı–boşaltan–gönderen–dolduran–paketleyen–taşıyan) 1 yıllık süreçte (1 Ocak / 31 Aralık) yapmış oldukları faaliyet miktarlarının beyan edildiği bir raporlama sistemidir.
TMGD – Tehlikeli madde güvenlik Yıllık Faaliyet Raporu Ne Zaman Verilir?
Her yıl mart ayının sonuna kadar geçilen sene özelinde raporlamalar firmaya hizmet veren Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı tarafından hazırlanarak sisteme girişleri yapılmalıdır.
Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Hakkında Tebliğ 22.05.2014 tarihli Resmî Gazetede yayınlanmış olup çevresel etkileri yüksek olan maddelerin bulunduran işletmelere önemli yükümlülükler getirilmiştir. Böylece bu tür işletmelerde Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanı (TMGD) istihdam etme veya hizmet alması zorunluluğu getirilmiştir. Yine 19 Nisan 2017 tarihli Resmî Gazete’ de yayımlanan değişiklikle Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Hakkında Tebliğ’de yeni düzenlemeler yapılmıştır.
Tehlikeli maddeleri taşıyan, gönderen, paketleyen, yükleyen, dolduran ve boşaltan işletmeler, en az bir adet tehlikeli madde güvenlik danışmanı istihdam etmek veya yetkilendirilen Tehlikeli Madde Güvenlik Danışmanlığı Kuruluşu’ ndan (TMGDK) hizmet almakla yükümlüdürler.
Sınıf1 (Patlayıcı Madde) kapsamında taşımacılık yapan sürücülerin alması gereken mesleki yeterlilik belgesi eğitimidir. SRC5 – SINIF1 Eğitimini ve Belgesini Kimler Almalıdır ? SRC5 – SINIF1 Eğitimini ve belgesini Patlayıcı madde
Sınıf1 (Patlayıcı Madde) kapsamında taşımacılık yapan sürücülerin alması gereken mesleki yeterlilik belgesi eğitimidir.
SRC5 – SINIF1 Eğitimini ve Belgesini Kimler Almalıdır ?
SRC5 – SINIF1 Eğitimini ve belgesini Patlayıcı madde taşımacılığı yapan tüm sürücüler almalıdır.
Sınıf1 Eğitiminin Süresi Ne Kadardır ?
Sınıf1 Eğitiminin süresi SRC5 Temel Eğitimi almış kişiler için 8 saattir.
Sınıf 1 Eğitimi ve Belgesi Nasıl Alınır ?
Sınıf1 Eğitimi alınabilmesi için kişinin SRC5 Temel Eğitimi tamamlamış olması gerekmektedir.SRC5 Temel Eğitimi tamamlamış kişiler 8 saatlik Sınıf 1 uzmanlık eğitimini tamamladıktan sonra bakanlığın yapacağı sınavda başarılı olmaları durumunda Sınıf1 ( Patlayıcı Madde ) türü mesleki yeterlilik belgesine sahip olurlar.
SRC5 – Sınıf1 Eğitimi Kaydı için Hangi Evraklar Gereklidir ?
- 1 adet fotoğraf
- Nüfus cüzdanı fotokopisi
- Ehliyet Fotokopisi
- SRC5 Belgesi fotokopisi
SRC5 – SINIF1 Eğitiminin Başlıca Konuları Nelerdir ?
- Patlayıcı ve Piroteknik Maddelere ilişkin özel tehlikeler.
- Sınıf1 maddelerinin birlikte yüklenmesine ilişkin gereklilikler
- Araç işaretleme, araçlara turuncu plaka ve tehlike tanımlama ikaz levhalarının takılması
- Araç çeşitleri ve özellikleri
- Patlayıcı madde taşıyan bir aracın karıştığı bir kaza durumunda alınacak önlemler
- CSN Malların taşınması sırasında yapılacaklar
- Tünel kodları ve tünel hiyerarşisi
- Sınıf1 Patlayıcı madde Paketlerinin işaretlemesi , etiketlenmesi
- Karışık ambalajlama hükümleri
Sınıf 7 kapsamında Radyoaktif madde taşıması yapan sürücülerin alması gereken mesleki yeterlilik belgesidir .
SRC5 – Sınıf 7 Eğitiminin Süresi Ne Kadardır ?
Bu eğitimi alacak sürücülerin SRC5 Temel eğitimi tamamlamış olmaları gerekmektedir.SRC5 Temel Eğitimi almış kişiler için bu eğitimin süresi 8 saattir. SRC Temel eğitimi almamış kişiler için eğitim süresi SRC5 Temel eğitim için 18 saat teorik + 1 saat pratik eğitim ve 8 saat Sınıf 7 uzmanlık eğitimi süresi vardır.
Sınıf 7 Eğitimi ve Belgesi Nasıl Alınır ?
Sınıf 7 Uzmanlık Eğitimi alınabilmesi için kişinin öncesinde SRC5 Temel eğitimini tamamlamış olması gerekmektedir. Eğitim sonrasında bakanlığın açmış olduğu sınavda başarılı olanlara ilgili SRC5 – Sınıf 7 Uzmanlık mesleki yeterlilik belgesi düzenlenir.
SRC5 – Sınıf 7 Eğitimi için Gerekli Evraklar Nelerdir ?
- 1 adet fotoğraf
- Nüfus cüzdanı fotokopisi
- Ehliyet fotokopisi
- SRC5 Belgesi fotokopisi
SRC5 – Sınıf 7 Eğitimi Başlıca Konuları Nelerdir ?
- İyonlaştırıcı radyasyona ilişkin tehlikeler
- Radyoaktif maddelerin, ambalajlanması, elleçlenmesi, birlikte yüklenmesi ve istiflenmesine ilişkin özel gereklilikler
- Radyoaktif madde taşıyan bir aracın karıştığı kazada alınacak önlemler
- Radyoaktif madde taşıtyan araçların işaretlendirilmesi, araçlara turuncu levha ve tehlike tanımlama ikaz levhası takılması
- CSN Malların Taşınmasında Yapılacaklar
- Araç Tipleri ve Araç Hiyerarşisi
- Tünek Kodları ve tünel Hiyerarşisi
Ody belgesi “orta düzey yönetici ” kelimelerinin ilk harflerinden oluşur. Orta düzey yönetici belgeleri taşımacılık yapan firmalarda çalışırlar.
Ody Belgesi nasıl alınır?
- Ody belgesi kendi arasında dört’ e ayrılır. Bu dört belgeden biri için mesleki yeterlilik eğitim merkezine kayıt yaptırarak eğitim almaları gerekmektedir. Eğitim sonucunda Ulaştırma Bakanlığının yapacak olduğu mye sınavlarına girerler. Sınavda başarı gösterilmesi durumunda bu belgeyi almaya hak sahibi olurlar.
- Ody Belgesi almak için özel şartlar: Bu belge için en az LİSE mezunu olmak ve derslerin tamamına katılmak gereklidir.
Belge Türleri;
- ODY1 Belgesi (ULUSLARARASI YOLCU TAŞIMACILIĞI)
- ODY2 Belgesi (YURTİÇİ YOLCU TAŞIMACILIĞI)
- ODY3 Belgesi (ULUSLARARASI EŞYA TAŞIMACILIĞI)
- ODY4 Belgesi (YURTİÇİ EŞYA TAŞIMACILIĞI)
Yukarıdaki orta düzey yönetici belge türlerinde ody 1 belgesi alanlar, ody 2 belgesinide ayrıca almış sayılırlar. Ody 3 belgesi alan kursiyerler, ody 4 belgesinide almış kabul edilir.
Yetki Belgesi Türlerine göre;
B1 Yetki Belgesi, C2 Yetki Belgesi, D1 Yetki Belgesi, L1 Yetki Belgesi, L2 Yetki Belgesi, M2 Yetki Belgesi, M3 Yetki Belgesi, N2 Yetki Belgesi, P2 Yetki Belgesi, R1 Yetki Belgesi, R2 Yetki Belgesi ve T1 yetki belgesi sahiplerinin, en az birer adet üst düzey yönetici ve orta düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları veya bu nitelikleri haiz kişi veya kişileri istihdam etmeleri zorunludur.
A türü Yetki Belgesi ile B2 Yetki Belgesi, C3 Yetki Belgesi, D2 Yetki Belgesi, K3 Yetki Belgesi, M1 Yetki Belgesi, N1 Yetki Belgesi, P1 Yetki Belgesi, T2 Yetki Belgesi ve T3 yetki belgesi sahipleri ile tüzel kişiliği haiz K1 yetki belgesi sahiplerinin, en az birer adet orta düzey yönetici türü mesleki yeterlilik belgesine sahip olmaları veya bu nitelikleri haiz kişi veya kişileri istihdam etmeleri zorunludur.
Karayolu taşıma yönetmeliğine göre; seyehat acenteleri, ulaşım hizmetleri, eşya taşımacılığı yapan firmaların çalışanlarına aldırmaları gereken ody belgesi kurumumuz tarafından verilmektedir.
Geçerlilik Süresi: Orta düzey yönetici belgesi alan yöneticiler bu belgeyi ömür boyu kullanabilirler.
Öğretim Durumu: Ody belgesi alacaklar için minimum eğitim düzeyi lise ve dengi okul mezunu olma şartı aranır.
Karayolu Taşıma Yönetmeliği’nin “Yetki Belgesi Sahiplerinin Yükümlülüğü” başlıklı 43 üncü maddesinin 15’nci fıkrası; “Yetki belgesi sahipleri, ilk yetki belgesi aldıkları tarihten itibaren 6 ay içinde, mesleki yeterlilikle ilgili yükümlülüklerini yerine getirmek ve faaliyetleri süresince muhafaza etmekle yükümlüdürler.
Buna göre; Mevcut (eski) yetki belgesi sahibi firmalar ÜDY veya ODY türü Mesleki Yeterlilik Belgesine sahip kişileri faaliyetleri süresince istihdam etmekle yükümlüdür. Yetki belgesini yeni almış firmalarda 6 ay içinde yükümlüklerini yerine getirmek ve eski yetki belgeli firmalarda olduğu gibi faaliyetleri süresince bu kişileri istihdam etmekle (muhafaza etmekle) yükümlüdürler.
ÜDY kısaltması, Üst Düzey Yönetici anlamına gelir. Bu belge, Türkiye’deki karayolu taşımacılığı sektöründe çalışacak yöneticilerin sahip olması gereken zorunlu bir niteliktir. 4925 sayılı Karayolu Taşıma Kanunu ve ilgili yönetmelikler çerçevesinde belirlenen bu belge, taşımacılık sektöründe güvenli ve düzenli hizmet sunmayı amaçlar.
ÜDY Belgesi Alınmasının 4 Temel Nedeni
1-Yasal Zorunluluk
Karayolu taşımacılığı yapan şirketler, belirli sayıda ÜDY belgesine sahip yönetici istihdam etmek zorundadır.
2-Taşımacılık Sektörü Hakkında Sektörel Bilgi
ÜDY eğitimi, taşımacılık sektörüne dair detaylı bilgi, yönetmelikler, mevzuat ve sektörün karşılaştığı güncel sorunlar hakkında geniş kapsamlı bir eğitim sunar.
3-Sorumluluk Bilinci
ÜDY belgesi olan yöneticiler, taşımacılık faaliyetlerindeki tüm sorumlulukların farkında olarak hareket ederler.
4-Kariyer Gelişimi
ÜDY belgesi, taşımacılık sektöründe yöneticilik yapmak isteyen kişiler için önemli bir kariyer adımıdır.
Kimler Alır?
Yönetici Adayları: Genel müdür, genel koordinatör, genel sekreter gibi üst düzey yöneticilik pozisyonlarında görev alacak kişiler ÜDY belgesini almak zorundadır.
Şirket Sahipleri: Şirketin faaliyet alanına bağlı olarak şirket sahibinin de ÜDY belgesi almış olması gerekebilir.
Nasıl Alınır?
Eğitim: Yetkili eğitim kurumlarından ÜDY eğitimi alınmalıdır.
Sınav: Milli Eğitim Bakanlığı tarafından gerçekleştirilen sınavda başarılı olunmalıdır. Sınavda geçme notu 100 puan üstünden 70 puandır.
Belge Alma: Sınava başarıyla katılan adaylara ÜDY belgesi verilir. Bu belge e-devletinizde görülür.
Üdy türü mesleki yeterlilik belgesi 4′ e ayrılır.
ÜDY Belgeleri Türleri: ÜDY belgeleri, taşımacılık yapılan mal veya hizmet türüne göre değişiklik gösterir. Genel olarak ÜDY 1, ÜDY 2 ve ÜDY 3 olmak üzere üç farklı ÜDY belgesi mevcuttur.
ÜDY 1 Belgesi : Uluslararası yolcu taşımacılığı yapan şirketlerde çalışan üst düzey yöneticiler için verilir.
ÜDY 2 Belgesi : Ulusal (yerel) yolcu taşımacılığı yapan şirketlerde çalışan üst düzey yöneticiler için verilir.
ÜDY 3 Belgesi : Uluslararası eşya/kargo taşımacılığı yapan şirketlerde çalışan üst düzey yöneticiler için verilir.
ÜDY 4 Belgesi : Yurtiçi eşya-kargo taşımacılığı
Ticari araç sürücülerinin alması gereken src belgesi ve psikoteknik belgesi, sürücünün trafiğe çıktığı andan itibaren hafıza, hız kontrolü ve saldırganlık gibi durumlarda davranış ve tepkilerini ölçmek için uygulanması gereken bir değerlendirme sistemidir. Psikolojik ve bedensel fonksiyonel özelliklerin altını çizen bu uygulama araç kullanıcılarının mutlaka edinmesi gereken belgeler arasında yer alır.
Belli kurum ve kuruluşlardan alınması gereken psikoteknik belgeleri, uzun sürecek sınavlar aracılığıyla alınmaz, tam aksine kısa zamanda ticari araç kullanıcılarının uzman psikologlar eşliğinde gireceği simülatör eğitimi ve testleriyle sonuçlanacak algı testleri programlarıdır.
ÖNEMLİ DUYURU: 1 Ocak 2025 Çarşamba gününden sonra e-devletten psikoteknik raporu görünmeyen şoförlere 8.174 TL. cezai işlem uygulanacaktır. Bunun yanı sıra bu ticari araç sürücülerine de araç kullanılmasına müsaade edilmeyecektir.
Psikoteknik Belgesi Nedir?
Psikoteknik nedir? Araç sürücülerinin alması gereken eğitimlerden biri olan psikometri, dikkat dağınıklığı, algı, hafıza ve muhakeme yeteneklerini kontrol etmek için yapılan bir işlemdir. Motor becerilerinin, tepki hızı, vücut koordinasyon becerilerinin ve psiko- motor becerilerini içerek bu teknik, sürücü koltuğuna oturan herkesi için önemli bir yer tutmaktadır.
Özellikle ticari araç kullananlar için önemli olan psikoteknik belgesi risk almak, saldırganlık, öz kontrol ve ani bir durumda davranış yöntemlerini kapsamaktadır. Sürücülerin davranış, kişilik özellikleri ve motor becerileri test edilerek, standart bir sürücü olma potansiyelleri ölçülür.
Trafikte diğer araç kullanıcıları ve yayaların güvenliği için önemli olan psikoteknik belgesi, ticari araç kullanıcılarının uzun seyahatler sonucunda psikolojik durumlarını da kontrol altına almak için önemli bir değerlendirme sistemidir.
4925 sayılı karayolu taşıma yönetmeliği 34 üncü madde, e bendi gereği, Şoförlük mesleği bakımından bedeni ve psiko-teknik açıdan sağlıklı olduklarını gösteren bir sağlık raporunu, yetkili sağlık kuruluşlarından her beş yılda bir almaları yasal olarak zorunludur.
Psikoteknik Testi Neleri Ölçer?
Psikoteknik testi yaklaşık 1 saat 15 dakika kadar süren test aday psikolog eşliğinde gerçekleştirilir. Bu test esnasında Sağlık Bakanlığının kabul ettiği test cihazlarında belli normlara göre yapılır.
Ticari araç sürücülerinin girmesi gereken bu test,
- görsel algı/bellek,
- el-ayak koordinasyonu,
- psikomotor becerileri,
- refleks,
- dikkat,
- çevresel görüş gibi trafikte çok önemli olan özellikleri ölçmektedir.
Önemli Not: Adaylar psikolog eşliğinde girdikleri testten başarılı olurlarsa, psikolog e-imza ile onay verir. Adayların psikoteknik belgesinin e-devlette görünmesi için psikolog onayı sonrasında psikiyatri onayı da gerekmektedir. E-imza yetkisi olan bir psikiyatriste gidip muayene olurlar. Eğer psikiyatrist de adayları psikoteknik belgesi için yeterli görürse e-imza onayı verir ve adaylar belgelerini e-devletten görüntüleyebilirler. Sonrasında 5 yıl süreyle src belge türüne göre ticari araç kullanmaya başlayabilirler.
Psikoteknik Belgesini Kimler Alır?
Ticari araç kullanan sürücülerin alması gereken src belgesi ile birlikte psikoteknik belgesi, 2918 sayılı karayolları taşıma yönetmeliğine göre, eşya taşıma ve yolcu taşıma araçlarını kullanan sürücülerinin yeterlilik sınavından geçmesini zorunlu kılmıştır. Psikoteknik raporu trafik kanunları gereğince uzun ve stresli yolculuklar yapan sürücülerin motor becerileri ve psikolojik durumlarının hasar görmemesi için 50 dakika süren testler aracılığıyla alınan bir belgedir.
Sürücü adaylarının ticari araç sürücülüğü yapabilmesi için psikoteknik raporu alması şart olmakla birlikte, usul ve esaslara uygun yerlerden almaya dikkat etmeleri gerekmektedir.
Psikoteknik Belgesi İçin Gerekli Evraklar Nelerdir?
Gerekli evraklara geçmeden önce şu önemli hususu atlamamanızı önemle hatırlatmak isteriz. Psikoteknik için öncelikle sürücü belgenizin olması gerekmektedir. Türk vatandaşı olmayanların ise il göç idaresinden oturma izinlerinin olması gerekir.
Ticari araç kullanıcısı olan sürücülerin psikoteknik alması için gereken evraklar ise şu şekildedir.
- Ehliyet fotokopisi
- Nüfus cüzdanı fotokopisi
- Ehliyet iadesi için ise, ceza tutanağının fotokopisi istenmektedir.
- Not: Psikoteknik raporu için resim istenmemektedir. Aday teste girerken sistem otomatik olarak sizin görüntünüzü kaydetmektedir.
Psikoteknik Kimlere Zorunludur?
Ticari araç sürücülerinin en sık sorduğu soruların başında psikoteknik nedir ve psikoteknik kimlere zorunlu soruları gelmektedir. Psikoteknik belgesinin zorunlu olduğu kişiler sırasıyla;
- Taksi sürücüleri,
- Kamyon ve Tır Sürücüleri,
- Öğrenci Servisi Çeken Sürücüler,
- Otobüs Kaptanları,
- Personel Taşımacılığı Yapan Şoförler,
- Minibüs, dolmuş gibi toplu taşıma yapan sürücüler,
- Ve her türlü ticari taşıma yapan sürücüler için psikoteknik zorunludur.